« در اینجا ، چند سؤال مطرح مىشود: یكى اینكه اگر دعا چنین نقش معجزه آسایى دارد ، پس این وسایل دنیوى و این ابزارها و علم و صنعت و نظایر آن چیست؟ جواب این است كه دعا رقیب ابزارهاى مادّى نیست. اینطور نیست كه وقتى انسان مىخواهد به مسافرت برود ، یا با خودرو و قطار و هواپیما عازم شود و یا با دعا برود!
همچنین اینطور نیست كه اگر انسان بخواهد وسیلهاى بهدست آورد ، یا پول خرج كند و یا اگر پول نداشت به دعا متوسّل شود و آن وسیله را بهدست آورد! معناى دعا این است كه شما از خدا بخواهید تا او این وسایل را جور بیاورد. آنوقت علل مادّى هر كدام در جاى خودشان قرار مىگیرند. دعاى مستجاب اینگونه است.
وقتى دعا مىكنید كه حاجتى از شما برآورده شود ، اگر خداى متعال آن دعا را مستجاب كند ، استجابتش این است كه ابزارهاى مادّى و عادّى و معمولىِ این خواسته ، جور مىشود. یعنى خدا جور مىآورد. فرضاً شما از كسى طلبى دارید كه آن كس طلب شما را نمىدهد. اما یك وقت به دلش مىافتد و مىآید طلبتان را مىدهد. این یك وسیله است. چه مانعى دارد كه دعا این وسیله را براى انسان جور كند؟ همه وسایل عالم از این قبیل است.
بنابراین دعا موجب نشود كسى تنبلى كند. دعا موجب نشود كه كسى از دانش و علم و ابزار مادّى و علّت و معلولِ طبیعى ، دست بشوید ؛ نه. دعا رقیب آنها نیست ، بلكه در طول آنهاست. دعا ، جورآورنده آنهاست.
البته غالباً اینطور است. ضمناً بعضى مواقع ، خداى متعال معجزه هم نشان مىدهد كه آن بحث دیگرى است. معجزه در موارد استثنایى رخ مىدهد و در غیرِ مواردِ استثنایى ، دعا جوركننده روال عادّى است.وقتى شما از خدا مىخواهید حادثهاى اتفاق بیفتد كه به آن نیاز دارید ، در كنار دعا باید نیرویتان را هم بهكار ببندید.
مثلاً اگر احساس تنبلى به شما دست مىدهد و دعا مىكنید كه خداى متعال این احساس را از شما بگیرد ، در كنار دعا باید اراده و همّت نیز به خرج دهید. یعنى در اینجا هم باز وسیله مادّى و وسیله طبیعىِ دیگرى هست كه همان همّت كردن است. باید همّت و اراده كنید. هیچكس خیال نكند كه اگر در خانه بنشینیم و به تلاش و اقدام نپردازیم ، حتى اراده هم نكنیم و فقط به دعا مشغول باشیم ، خدا حاجاتمان را برآورده مىكند ؛ نه. چنین چیزى امكان ندارد.
پس دعا در كنار تلاش و با تلاش است. بعضاً خیلى از تلاشها به نتیجه نمىرسد ؛ اما همین كه دعا كردید ، به نتیجه خواهد رسید. این یك نكته. »